Η πορεία του Ρομάν Αμπράμοβιτς από μια φτωχή, ορφανεμένη παιδική ηλικία στον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη της Τσέλσι διαμορφώθηκε στα χρόνια της χαοτικής μεταμόρφωσης της ίδιας της Ρωσίας, μετά την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος.
Η ανάδειξή του σε ολιγάρχη είναι επαρκώς τεκμηριωμένη, καταγεγραμμένη με σχολαστικές λεπτομέρειες σε μια απόφαση του αγγλικού ανώτατου δικαστηρίου το 2012, όταν ο Αμπράμοβιτς υπερασπίστηκε με επιτυχία μια αγωγή που είχε ασκήσει ο πρώην μέντοράς του, ο Μπόρις Μπερεζόφσκι.
Στην υπόθεση, και οι δύο άνδρες περιέγραψαν τις καριέρες τους, και τις διαδρομές τους μέχρι να γίνουν δισεκατομμυριούχοι, ως «μια μοναδική ρωσική υπόθεση».
Νεανική ζωή και καριέρα
Γεννημένος το 1966, ο Αμπράμοβιτς έχασε και τους δύο γονείς του όταν ήταν τριών ετών και μεγάλωσε με συγγενείς στη δημοκρατία Κόμι, στον παγωμένο βορρά της Ρωσίας. Μετά από μια σύντομη περίοδο στο στρατό, σπούδασε μηχανολόγος και εργάστηκε αρχικά ως μηχανικός.
Κατά την περίοδο της περεστρόικα στη Ρωσία, όταν η οικονομική φιλελευθεροποίηση επέτρεψε τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων, ο Αμπράμοβιτς είχε μια εταιρεία κατασκευής παιδικών παιχνιδιών, πωλώντας πλαστικές πάπιες από το διαμέρισμά του στη Μόσχα.
Μετά την πτώση του κομμουνισμού, δραστηριοποιήθηκε στο εμπόριο και τη μεταφορά πετρελαίου και άλλων βιομηχανικών προϊόντων.
Η δικαστική απόφαση καταγράφει ότι κατά τη στιγμή της πρώτης, καθοριστικής συνάντησής του με τον Berezovsky, σε μια κρουαζιέρα στην Καραϊβική τον Δεκέμβριο του 1994, ο Abramovich ήταν «ένας μετρίως επιτυχημένος επιχειρηματίας».
Δημιουργία της Sibneft
Η δημιουργία του τεράστιου κρατικού πετρελαϊκού ομίλου Sibneft, του οποίου η δημιουργία και η πώληση στον Abramovich δημιούργησε την περιουσία του, ήταν μια ιδέα την οποία είχε συλλάβει και προτείνει στον Berezovsky, σημειώνεται στην απόφαση του δικαστηρίου.
Ήδη πλούσιος από τις συναλλαγές του στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και με πολιτικές διασυνδέσεις, ο Berezovsky ήταν ο ιδανικός επιχειρηματικός εταίρος για τον Abramovich.
Έχοντας εμμονικά αντιταχθεί σε κάθε προοπτική επιστροφής της Ρωσίας στον κομμουνισμό, ο Berezovsky πρότεινε την ιδέα του Abramovich στον τότε πρόεδρο, Boris Yeltsin: συγχώνευση ενός παραγωγού αργού πετρελαίου με ένα διυλιστήριο και παράδοση του ελέγχου της διευρυμένης επιχείρησης στους Abramovich και Berezovsky.
Σε αντάλλαγμα, ο Μπερεζόφσκι θα χρησιμοποιούσε τα έσοδα από τη νέα πετρελαϊκή εταιρεία για τη χρηματοδότηση ενός τηλεοπτικού σταθμού, της ORT, για τη προπαγάνδα υπέρ του Γέλτσιν.
Ο Γέλτσιν δημιούργησε τη Sibneft με διάταγμα τον Αύγουστο του 1995, όταν ο Αμπράμοβιτς ήταν ακόμη μόλις 29 ετών. Στη συνέχεια, καταγράφεται στην απόφαση, η νέα τεράστια πετρελαϊκή εταιρεία πωλήθηκε στον Αμπράμοβιτς με μια σειρά δημοπρασιών, η τιμή των οποίων σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν στημένη, ενώ άλλοι πλειοδότες αποθαρρύνονταν με διάφορους τρόπους.
Ο Αμπράμοβιτς αγόρασε το 90% της Sibneft για περίπου 240 εκατ. δολάρια, χρησιμοποιώντας μόνο 18,8 εκατ. δολάρια δικά του κεφάλαια, αν και ο Γκλόστερ δήλωσε ότι ήταν «ενδεχομένως περισσότερα».
Η απόφαση αναφέρει ότι ήταν θέμα του ίδιου του Abramovich το ότι έκλεισε συμφωνία να πληρώσει τον Berezovsky για πολιτική επιρροή, ότι η συμφωνία αυτή ήταν «διεφθαρμένη» και ότι οι δραστηριότητες αυτές ήταν εκ των πραγμάτων «διεφθαρμένες».
Ο δικηγόρος του Αμπράμοβιτς, Jonathan Sumption QC, παραδέχθηκε «ότι ο κ. Αμπράμοβιτς ήταν ενημερωμένος για αυτή τη διαφθορά, αλλά υποστήριξε ότι έτσι δούλευαν οι επιχειρήσεις στη Ρωσία εκείνη την εποχή».
«Καλές σχέσεις» με τον Πούτιν
Στην απόφαση του δικαστηρίου σημειώνεται επίσης ότι ο Αμπράμοβιτς είχε «καλές σχέσεις» με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον διάδοχο του Γέλτσιν, και σε αντίθεση με τον Μπερεζόφσκι και άλλους ολιγάρχες που ήρθαν σε ρήξη με τον νέο πρόεδρο, ο Αμπράμοβιτς συνέχισε να ευημερεί.
Σύμφωνα με την απόφαση απέκτησε πρόσθετο πλούτο από την εξαγορά εταιρειών στη βιομηχανία αλουμινίου της Ρωσίας και το 2003 πούλησε το 25% της εταιρείας αλουμινίου RusAl σε έναν άλλο ολιγάρχη, τον Όλεγκ Ντεριπάσκα, έναντι 1,9 δισ. δολαρίων. Πούλησε ένα ακόμη μερίδιο 25% για 540 εκατ. δολάρια.
Από αυτό το βάρβαρο περιβάλλον, που περιγράφεται στη δικαστική υπόθεση ως «η Άγρια Ανατολή», ο Αμπράμοβιτς ξέφυγε και απέκτησε παγκόσμια φήμη όταν αγόρασε την Τσέλσι το 2003.
Ο ίδιος και η διευθυντική του ομάδα, ορισμένοι από τους οποίους παρέμειναν έμπιστοι συνεργάτες καθ’ όλη τη διάρκεια, βελτίωσαν τη Sibneft και εκσυγχρόνισαν τις δραστηριότητές της. Στη συνέχεια, το 2005, η Gazprom, η τεράστια εταιρεία καυσίμων που ανήκει κατά πλειοψηφία στο ρωσικό κράτος, αγόρασε το τότε 72% των μετοχών του, πληρώνοντας 7,4 δισ. λίρες.
Evraz
Τα δισεκατομμύρια που έβγαλε ο Αμπράμοβιτς από τις ιδιωτικοποιήσεις της Ρωσίας χρηματοδότησαν τον διαβόητο πολυτελή τρόπο ζωής του: μεγαλοπρεπή σπίτια, ιδιωτικά τζετ, γιοτ και γρήγορα αυτοκίνητα, το 1,5 δισ. στερλίνες που επένδυσε στην Τσέλσι και ένα χαρτοφυλάκιο επιπλέον επενδύσεων.
Η πιο γνωστή είναι η συμμετοχή του 29% στην Evraz, έναν βιομηχανικό όμιλο εισηγμένο στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου με εργοστάσια παραγωγής χάλυβα στη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, ο οποίος είχε έσοδα 14 δισ. δολάρια το 2021.
Η βρετανική κυβέρνηση ανέφερε την Evraz ως λόγο για να στοχοποιηθεί ο Αμπράμοβιτς με κυρώσεις, μαζί με την εκτίμησή της ότι είχε «στενή σχέση επί δεκαετίες» με τον Πούτιν.
Η Evraz κατηγορείται ότι παρείχε υπηρεσίες ή αγαθά στο ρωσικό κράτος, «γεγονός που περιλαμβάνει την πιθανή προμήθεια χάλυβα στον ρωσικό στρατό, ο οποίος ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή αρμάτων μάχης». Η εταιρεία το αρνήθηκε αυτό, λέγοντας ότι «προμηθεύει μακρύ χάλυβα μόνο σε τομείς υποδομών και κατασκευών».
Η αξία της Evraz -12 δισ. λίρες το 2021- έχει καταρρεύσει κατά 86% και η διαπραγμάτευση των μετοχών της ανεστάλη μετά την επιβολή κυρώσεων στον Αμπράμοβιτς.
Ο ολιγάρχης έχει προηγουμένως αμφισβητήσει σθεναρά δημοσιεύματα που υποδηλώνουν την υποτιθέμενη εγγύτητά του με τον Πούτιν και τη Ρωσία ή ότι έχει κάνει κάτι που να δικαιολογεί την επιβολή κυρώσεων εναντίον του.