Στο τέλος της περασμένης χρόνιας έκαναν την εμφάνισή τους στο Πίτσμπουργκ, το Μέμφις και το Λος Άντζελες, κάτι τεράστιες διαφημιστικές πινακίδες με το πιο αλλόκοτο μήνυμα: «Τα πουλιά δεν είναι αληθινά».
Σε Instagram και TikTok, οι ομώνυμοι λογαριασμοί Birds Aren’t Real συγκέντρωσαν γρήγορα εκατοντάδες χιλιάδες ακολούθους και τα σχετικά βίντεο στο YouTube έχουν γίνει viral.
Τον Νοέμβριο του 2021, όταν ακόμα κανείς δεν τους έδινε σημασία, οι οπαδοί του Birds Aren’t Real διαμαρτυρήθηκαν ακόμη και έξω από τα κεντρικά γραφεία του Twitter στο Σαν Φρανσίσκο απαιτώντας από την εταιρεία να αλλάξει ακόμη και το χαρακτηριστικό της λογότυπο με το πουλί.
Όλα αυτά τα γεγονότα συνδέθηκαν με μια θεωρία συνωμοσίας που τροφοδοτείται από νέους Gen Z, που υποστηρίζουν ότι τα πουλιά δεν υπάρχουν και ότι είναι αντίγραφα drone που δήθεν ανέπτυξε η κυβέρνηση των ΗΠΑ για να κατασκοπεύει τους Αμερικανούς πολίτες.
Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έχουν ενταχθεί στο κίνημα, φορώντας μπλουζάκια με το όνομα Birds Aren’t Real, κατακλύζοντας τις συγκεντρώσεις και διαδίδοντας το σύνθημα.
Μπορεί να έχει «άρωμα» του QAnon, της θεωρίας συνωμοσίας πως δήθεν ο κόσμος ελέγχεται από μια ελίτ Δημοκρατικών που κακοποιούν παιδιά.
Μόνο που στην πραγματικότητα, ο δημιουργός του Birds Aren’t Real και οι οπαδοί του κινήματος συμμετέχουν σε ένα αστείο: Γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα πουλιά είναι αληθινά και ότι η θεωρία τους είναι κατασκευασμένη.
Αυτό που πραγματικά είναι το Birds Aren’t Real, λένε, είναι ένα κοινωνικό κίνημα παρωδία με συγκεκριμένο στόχο.
Σε έναν κόσμο που προσπερνά την αλήθεια και γίνονται δημοφιλείς διαδικτυακές θεωρίες συνωμοσίας, οι νέοι έχουν συσπειρωθεί γύρω από την προσπάθεια να πολεμήσουν και να διακωμωδήσουν την παραπληροφόρηση. Είναι η προσπάθεια της Gen Z να ανατρέψει τον παραλογισμό.
«Είναι ένας τρόπος να καταπολεμήσεις τα προβλήματα του κόσμου που δεν έχεις πραγματικά άλλους τρόπους να καταπολεμήσεις», δήλωσε τον Δεκέμβριο, στους New York Times, η 22χρονη Claire Chronis, διοργανώτρια των Birds Aren’t Real στο Πίτσμπουργκ. «Ο αγαπημένος μου τρόπος για να περιγράψω την οργάνωση είναι να καταπολεμήσουμε την τρέλα με τρέλα».
Στο επίκεντρο του κινήματος βρίσκεται ο Peter McIndoe, 23 ετών, ένα κολεγιόπαιδο με αφάνα που εγκατέλειψε το κολέγιο στο Μέμφις και δημιούργησε το Birds Aren’t Real «για το κέφι του» το 2017.
Για χρόνια, προσποιήθηκε με πειστικότητα τον επικεφαλής μιας θεωρίας συνωμοσίας, διατάζοντας τους ακόλουθούς του να οργίζονται εναντίον όσων αμφισβητούσαν το δόγμα του. Αλλά τώρα, λέει ο κ. McIndoe σε συνέντευξή του, είναι έτοιμος να αποκαλύψει την παρωδία για να μην πιστέψει ο κόσμος ότι τα πουλιά είναι όντως drone.
«Ασχολούμαστε με τον κόσμο της παραπληροφόρησης τα τελευταία χρόνια και έχουμε συνειδητοποιήσει πολύ καλά πού κατευθυνόμαστε», δήλωσε. «Η ιδέα είναι σκόπιμα τόσο εξωφρενική και φροντίζουμε να μην είναι τίποτα από όσα λέμε υπερβολικά ρεαλιστικό.»
Τα περισσότερα μέλη του Birds Aren’t Real, πολλά από τα οποία ανήκουν σε ένα δίκτυο ακτιβισμού που ονομάζεται Bird Brigade, μεγάλωσαν σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από παραπληροφόρηση. Ορισμένοι έχουν συγγενείς που έπεσαν θύματα θεωριών συνωμοσίας.
Έτσι, για τα μέλη της γενιάς Z, το κίνημα αποδεικνύεται ένας τρόπος να αντιμετωπίσουν συλλογικά αυτές τις εμπειρίες. Υποκρινόμενοι τους συνωμοσιολόγους, βρήκαν κοινότητα και συνάφεια», λέει ο κ. McIndoe.
«Το Birds Aren’t Real δεν είναι μια ρηχή σάτιρα των συνωμοσιών. Έρχεται από τα βαθιά. Πολλοί άνθρωποι της γενιάς μας νιώθουν την τρέλα σε όλα αυτά και το Birds Aren’t Real ήταν ένας τρόπος για να το διαχειριστούν».
Ο 21χρονος Cameron Kasky, ακτιβιστής από το Πάρκλαντ της Φλόριντα, ο οποίος βοήθησε στη διοργάνωση της μαθητικής διαμαρτυρίας March for Our Lives κατά της βίας των όπλων το 2018, συμμετέχει στο Birds Aren’t Real και λέει ότι η παρωδία «σε κάνει να σταματήσεις για ένα δευτερόλεπτο και να γελάσεις. Σε μια μοναδικά ζοφερή εποχή ενηλικίωσης, δεν βλάπτει να έχουμε κάτι για να γελάσουμε όλοι μαζί».
Ο κ. McIndoe ήταν επίσης «περικυκλωμένος» από συνωμοσίες. Μέχρι και την ενηλικίωσή τους, μεγάλωσε σε μια βαθιά συντηρητική και θρησκευτική κοινότητα με επτά αδέλφιαλ έξω από το Σινσινάτι, και μετά στο Αρκάνσας.
Αντί για σχολείο, έκανε τα μαθήματα στο σπίτι, διδάχθηκε ότι «η εξέλιξη των ειδών ήταν δήθεν ένα τεράστιο σχέδιο πλύσης εγκεφάλου από τους Δημοκρατικούς και ότι ο Ομπάμα ήταν ο Αντίχριστος.»
Διάβαζε βιβλία όπως το «Remote Control», σχετικά με τα «κρυμμένα αντιχριστιανικά μηνύματα» του Χόλιγουντ. Στο λύκειο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρόσφεραν μια πύλη στην κυρίαρχη κουλτούρα.
Ο McIndoe άρχισε να παρακολουθεί τον Philip DeFranco και άλλους δημοφιλείς YouTubers που μιλούσαν για τα τρέχοντα γεγονότα και την ποπ κουλτούρα και μπήκε στο Reddit για να έρθει σε επαφή νέες απόψεις.
«Μεγάλωσα με το διαδίκτυο, γιατί εκεί κατέληξα να βρίσκω μεγάλο μέρος της πραγματικής μου εκπαίδευσης, μέσω ντοκιμαντέρ και του YouTube» λέει ο κ. McIndoe. «Όλη μου η αντίληψη για τον κόσμο διαμορφώθηκε από το διαδίκτυο.»
Όταν ο κ. McIndoe έφυγε από το σπίτι του για το Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας το 2016, είπε, συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν ο μόνος νέος που αναγκάστηκε να ακροβατεί ανάμεσα σε πολλαπλές πραγματικότητες.
Τον Ιανουάριο του 2017, ο McIndoe ταξίδεψε στο Μέμφις για να επισκεφθεί κάτι φίλους. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε μόλις ορκιστεί πρόεδρος και στο κέντρο της πόλης γινόταν πορεία γυναικών.
Εκεί βρίσκονταν και αντιδιαδηλωτές υπέρ του Τραμπ. Όταν ο McIndoe τους είδε έσκισε μια αφίσα από έναν τοίχο, την αναποδογύρισε και έγραψε τρεις τυχαίες λέξεις: «Τα πουλιά δεν είναι αληθινά».
«Ήταν ένα αυθόρμητο αστείο, αλλά αντανακλούσε τον παραλογισμό που όλοι ένιωθαν», θυμάται.
Ο McIndoe συνέχισε να αυτοσχεδιάζει και να εμπλουτίζει τη θεωρία συνωμοσίας. Υποστήριξε ήταν μέρος ενός ευρύτερου κινήματος που πίστευε ότι τα πουλιά είχαν αντικατασταθεί με μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολούθησης και πως η συγκάλυψη ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Χωρίς να το γνωρίζει, βιντεοσκοπήθηκε και το βίντεο αναρτήθηκε στο Facebook. Έγινε viral, ιδίως μεταξύ των εφήβων στο Νότο.
Στο Μέμφις, σύντομα εμφανίστηκαν γκράφιτι με τίτλο «Τα πουλιά δεν είναι αληθινά». Φωτογραφίες με τη φράση να είναι γραμμένη σε μαυροπίνακες και τοίχους τοπικών λυκείων έκαναν την εμφάνισή τους. Ο κόσμος έφτιαξε αυτοκόλλητα «Τα πουλιά δεν είναι αληθινά.»
Ο κ. McIndoe αποφάσισε να ασχοληθεί περισσότερο με το Birds Aren’t Real. «Άρχισα να ενσαρκώνω τον χαρακτήρα και να χτίζω τον κόσμο στον οποίο ανήκε αυτός ο χαρακτήρας», είπε.
Αυτός και ένας φίλος του, ο Connor Gaydos, συνέγραψαν μια ψεύτικη ιστορία του κινήματος, σκαρφίστηκαν περίπλοκες θεωρίες και παρουσίασαν ψεύτικα έγγραφα και στοιχεία για να υποστηρίξουν τους άγριους ισχυρισμούς του.
«Ουσιαστικά έγινε ένα πείραμα παραπληροφόρησης», εξηγεί ο κ. McIndoe. «Καταφέραμε να δημιουργήσουμε έναν εντελώς φανταστικό κόσμο που αναφέρθηκε ως γεγονός από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης και αμφισβητήθηκε από πολίτες».
«Αν κάποιος πιστεύει ότι τα πουλιά δεν είναι αληθινά, είμαστε η τελευταία του ανησυχία, γιατί τότε μάλλον δεν υπάρχει συνωμοσία που να μην πιστεύει» σχολιάζει ο Gaydos.
Το 2018, ο McIndoe εγκατέλειψε το κολέγιο και μετακόμισε στο Μέμφις. Για να ενισχύσει περαιτέρω το Birds Aren’t Real, τύπωσε ένα φυλλάδιο που εκτοξεύτηκε στην κορυφή των θεμάτων συζήτησης στο Reddit.
Προσέλαβε έναν ηθοποιό για να υποδυθεί έναν πρώην πράκτορα της CIA ο οποίος ομολόγησε ότι εργαζόταν πάνω στην παρακολούθηση πουλιών με μη επανδρωμένα αεροσκάφη- το βίντεο έχει περισσότερες από 20 εκατομμύρια προβολές στο TikTok.
Προσέλαβε επίσης ηθοποιούς για να αναπαραστήσουν ενηλίκους με δήθεν αποκαλυπτικές μαρτυρίες για τα πουλιά, σε βίντεο που εξαπλώθηκαν σε όλο το Instagram.
Την ίδια χρονιά, ο κ. McIndoe άρχισε να πουλάει εμπορεύματα με το λογότυπα Birds Aren’t Real. Τα χρήματα, που ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες δολάρια τον μήνα, βοηθούν τον McIndoe και τον Gaydos να καλύψουν τα έξοδα διαβίωσής τους.
«Όλα τα έσοδα από το εμπόρευμά μας εξασφαλίζουν ότι εγώ και ο Κόνορ μπορούμε να το κάνουμε αυτό ως εργασία πλήρους απασχόλησης», δήλωσε ο McIndoe.
«Νοικιάζουμε επίσης διαφημιστικές πινακίδες, και πληρώνουμε τα εισιτήρια για τα «μέλη της Ταξιαρχίας των Πουλιών» ώστε να παρευρίσκονται σε συγκεντρώσεις. Κανένα από τα έσοδα δεν πηγαίνει σε κάτι επιβλαβές».
Ο ανεξάρτητος ερευνητής Joshua Citarella, που μελετά την κουλτούρα του διαδικτύου και τη διαδικτυακή ριζοσπαστικοποίηση στους νέους σχολιάζει για την faux θεωρία συνωμοσίας: «Το να επιτρέπει στους ανθρώπους να συμμετέχουν σε συνεργατική οικοδόμηση κόσμου είναι θεραπευτικό, επειδή τους επιτρέπει να αφοπλίσουν την τάση για θεωρίες συνωμοσίας και να απασχοληθούν με έναν ασφαλή τρόπο».
Ο McIndoe λέει ότι παραμένει πάντα σε εγρήγορση. «Ό,τι κάναμε με το Birds Aren’t Real έγινε για να εξασφαλίσουμε πως δεν θα «ξεφύγει» έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στον κόσμο.
«Είναι ένας ασφαλής χώρος για τους ανθρώπους να επικοινωνήσουν και να επεξεργαστούν την κατάληψη της Αμερικής από συνωμοσίες. Είναι ένας τρόπος για να γελάσουν με την τρέλα αντί να κυριευτούν από αυτήν».
Η προσπάθεια ήταν καταλυτική για νέους ανθρώπους, όπως ο 22χρονος Heitho Shipp από το Πίτσμπουργκ. «Οι περισσότερες θεωρίες συνωμοσίας τροφοδοτούνται από το μίσος ή τη δυσπιστία ή έναν ισχυρό ηγέτη, αλλά συνδέεται με την αναζήτηση μιας διεξόδου για τον πόνο μας», λέει ο ίδιος, σχολιάζοντας πως το κίνημα αφορούσε περισσότερο το επίπεδο παιδείας στα Μέσα Ενημέρωσης.
Τα μέλη του Birds Aren’t Real έχουν μετεξελιχθεί επίσης σε πολιτική δύναμη. Πολλοί συχνά πλησιάζουν αντιδιαδηλωτές και πραγματικούς συνωμοσιολόγους για να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις και να υποβαθμίσουν τα κινήματα με τα κωμικά τους συνθήματα.
Τον Σεπτέμβριο, λίγο αφότου τέθηκε σε ισχύ ένας νέος περιοριστικός νόμος για τις αμβλώσεις στο Τέξας, τα μέλη των Birds Aren’t Real εμφανίστηκαν σε μια διαμαρτυρία που πραγματοποιήθηκε από «ακτιβιστές κατά των αμβλώσεων» στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.
Οι υποστηρικτές του νέου νόμου «είχαν πινακίδες με πολύ γραφικές εικόνες και ήταν πολύ επιθετικοί», θυμάται ο McIndoe. «Αυτό οδήγησε σε καυγάδες». Τότε η Ταξιαρχία των Πουλιών άρχισε να φωνάζει: «Τα πουλιά δεν είναι αληθινά». Οι φωνές τους σύντομα υπερίσχυσαν του όχλου κατά των αμβλώσεων που αποχώρησε.
Ο McIndoe κάνει τώρα μεγάλα σχέδια για το 2022. Το διάλειμμα από τον χαρακτήρα που υποδύεται είναι απαραίτητο για να βοηθήσει το κίνημα Birds Aren’t Real να περάσει στο επόμενο επίπεδο και να αποκηρύξει τους πραγματικούς συνωμοσιολόγου.
Ελπίζει να συνεργαστεί με μεγάλους δημιουργούς περιεχομένου και ανεξάρτητα μέσα όπως το Channel 5 News, το οποίο θέλει βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν την τρέχουσα κατάσταση της Αμερικής και του διαδικτύου.
«Είμαι πολύ ενθουσιασμένος για το μέλλον που θα μπορούσε να έχει αυτό ως πραγματική δύναμη του καλού», είπε. «Ναι, διαδίδουμε σκόπιμα παραπληροφόρηση τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αλλά αυτό γίνεται για συγκεκριμένο σκοπό: να κρατάμε έναν καθρέφτη στο «πρόσωπο» της Αμερικής, στην εποχή του διαδικτύου».