Η ιστορία της Ελίζαμπεθ Σμαρτ, που είχε απαχθεί στις 5 Ιουνίου 2002 μέσα από το σπίτι της στα 14 της χρόνια, είχε σοκάρει την αμερικανική κοινωνία.
Το κορίτσι κρατήθηκε αιχμάλωτο για εννέα μήνες από τον Μπράιαν Ντέιβιντ Μίτσελ και τη σύζυγό του Γουάντα Μπαρζί και βιάσθηκε επανειλημμένα πριν διασωθεί τον Μάρτιο του 2003.
Στην επέτειο των 20 χρόνων από εκείνο το φριχτό βράδυ της απαγωγής της, η Ελίζαμπεθ Σμαρτ, στα 34 της πια, μητέρα και η ίδια τριών παιδιών, έχει καταφέρει να αφήσει πίσω της αυτό το τραύμα και να μετουσιώσει την τραγική της εμπειρία σε θετική ενέργεια.
«Η επιθυμία μου να ζήσω και να κάνω κάτι ουσιαστικό για την κοινωνία, αυτό με έσωσε»
Είκοσι χρόνια μετά, η Σμαρτ, σε συνέντευξή της πριν λίγες μέρες είπε πως της πήρε χρόνο για να συνειδητοποιήσει ότι δεν θα γίνει ποτέ αυτή που ήμουν πριν συμβεί όλο αυτό.
«Αυτό το άτομο δεν υπάρχει πια. ΄Επρεπε να μάθω να ζω ξανά, να συμφιλιωθώ με την νέα μου ζωή και αυτό μου πήρε πολύ χρόνο. Δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αναλογίσθηκε πως για πολύ καιρό μετά την απαγωγή της είχε «πολλή ντροπή» και «πολλές ενοχές», παρόλο που ήξερε λογικά ότι η ίδια δεν είχε κάνει κάτι κακό.
Πολύτιμη βοήθεια είχε από την μητέρα της, Λόις Σμαρτ, που την ενθάρρυνε διαρκώς – ακόμη και πιεστικά- να πάει παρακάτω, αν και παραδέχτηκε ότι μερικές φορές μισούσε την ενθάρρυνση.
Ωστόσο, εξήγησε ότι τώρα «την εκτιμά πολύ» επειδή τα λόγια της μητέρας της και οι ελπίδες της για το μέλλον τη βοήθησαν να φθάσει εδώ που είναι σήμερα.
«Όποτε είχα μια κακή μέρα, η μητέρα μου μού έλεγε: «Ελίζαμπεθ, τι κάνεις όταν σε ρίχνει κάτω το άλογο;» Και το μισούσα αυτό τόσο πολύ! Της έλεγα: «Άφησέ με να λυπάμαι τον εαυτό μου για πέντε λεπτά»», είπε.
«Εκείνη πάντα ήθελε να σηκώνομαι όρθια. Πάντα ήθελε να συνεχίσω, να προχωρήσω. Έτσι ήταν όλη μου η ζωή από τότε που γύρισα στο σπίτι», πρόσθεσε. «Τώρα, ως ενήλικας, το εκτιμώ τόσο πολύ γιατί όσο κι αν έπεσα στα Τάρταρα, σηκώθηκα ξανά και συνέχισα, διότι έτσι με είχαν αναθρέψει να κάνω και έτσι τώρα μπορώ και βρίσκομαι εδώ».
Η Σμαρτ, η οποία έχει τρία παιδιά με τον σύζυγό της, Μάθιου Γκίλμουρ και χαμογελά πλατιά στη ζωή, είπε ότι ήταν οι ελπίδες της για το μέλλον που τη βοήθησαν να φτάσει εδώ που είναι σήμερα.
«Ήταν κόλαση, σκέτη κόλαση, αλλά είχε ένα τέλος», είπε για την απαγωγή της. «Τελείωσε, και νομίζω ότι η επιθυμία μου να ζήσω και η επιθυμία μου να έχω ευτυχία και να κάνω καλό στον κόσμο ξεπέρασε το τραύμα, τους εφιάλτες μου, τους φόβους μου».
Το χρονικό της απαγωγής και της κακοποίησης
Στις 4 Ιουνίου 2002, η Σμαρτ και η οικογένειά της παρακολούθησαν τη γιορτή για το τέλος του έτους στο σχολείο της.
Τα χαράματα, περίπου μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα, η Ελίζαμπεθ ξύπνησε στην κρεβατοκάμαρα που μοιραζόταν με τη μικρότερη αδερφή της Μαίρη Κάθριν στο σπίτι της οικογένειας στο Salt Lake City της Γιούτα, από τον ήχο των βημάτων και την αίσθηση του κρύου μετάλλου στο μάγουλό της. Ένας άντρας της ψιθύρισε: «Έχω ένα μαχαίρι στο λαιμό σου. Μη βγάλεις άχνα. Σήκω από το κρεβάτι και έλα μαζί μου, αλλιώς θα σκοτώσω εσένα και την οικογένειά σου.»
Ο απαγωγέας, ένας άντρας με το όνομα Μπράιαν Ντέιβιντ Μίτσελ, την οδήγησε έξω από το σπίτι και πήγε- ώρες μακριά- μέσα στο δάσος σε ένα πρόχειρο κάμπινγκ όπου περίμενε η σύζυγός του, Γουάντα Μπαρζί.
Ο Μίτσελ πίστευε ότι ήταν ένας «προφήτης» που ονομαζόταν Εμμάνουελ και αφού έκανε μια παράξενη γαμήλια τελετή —δήλωνε επίσης πολυγαμιστής— της είπε ότι πλέον ήταν γυναίκα του και τη βίασε. «Προσπάθησα να αντισταθώ», κατέθεσε αργότερα. «Ένα 14χρονο κορίτσι εναντίον ενός ενήλικα δεν τα βγάζει πέρα».
Ο Μίτσελ και η Μπαρζί την κράτησαν αιχμάλωτη για τους επόμενους εννέα μήνες, μετακινούμενοι μεταξύ Καλιφόρνια και Γιούτα. Ο Μίτσελ βίαζε την Ελίζαμπεθ καθημερινά – μερικές φορές και τέσσερις φορές την ημέρα – και συχνά την κρατούσε δεμένη σε ένα δέντρο.
Την ανάγκασε να καταναλώνει τεράστιες ποσότητες αλκοόλ και ναρκωτικών και συχνά δεν την τάιζε για μέρες, φέρνοντάς την στα πρόθυρα της ασιτίας. Όλο αυτό το διάστημα, ο Μίτσελ προσπάθησε να κατηχήσει την Ελίζαμπεθ στις αλλόκοτες «θρησκευτικές» του πεποιθήσεις και να την πείσει ότι ήταν προφήτης.
Το βράδυ της απαγωγής της Ελίζαμπεθ, η μικρότερη αδερφή της Μαίρη Κάθριν προσποιήθηκε ότι κοιμόταν στο άλλο κρεβάτι, ενώ προσπαθούσε σιωπηλά να παρατηρήσει τον απαγωγέα της αδερφής της στο σκοτάδι.
«Έμεινα στο κρεβάτι», θυμάται. «Φοβόμουν. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Ήμουν απλώς σοκαρισμένη, πετρωμένη. Δεν ήξερα τι να κάνω, γνωρίζοντας ότι κάποιος είχε μπει στην κρεβατοκάμαρά μας και είχε πάρει την αδερφή μου.»
Μετά από αρκετούς μήνες, ξαφνικά πέρασε από το μυαλό της Μαίρη Κάθριν ότι ο απαγωγέας έμοιαζε με έναν άντρα που είχε δουλέψει κάποτε στο σπίτι τους ως τεχνίτης – ένα άτομο που αποκαλούσε τον εαυτό του Εμμάνουελ.
Η αστυνομία ανακάλυψε ότι ο «Εμμάνουελ» ήταν ένας άντρας που ονομαζόταν Μπράιαν Ντέιβιντ Μίτσελ και τον Φεβρουάριο του 2003, η δημοφιλής εκπομπή εξιχνίασης εγκλημάτων America’s Most Wanted μετέδωσε τη φωτογραφία του σε ένα επεισόδιο.
Στις 12 Μαρτίου 2003, ένας περαστικός αναγνώρισε τον Μίτσελ να περπατά με την Ελίζαμπεθ, παρόλο που ήταν μεταμφιεσμένος με περούκα και μαύρα γυαλιά. Οι αρχές συνέλαβαν τον Μίτσελ και τη γυναίκα του και η Ελίζαμπεθ επέστρεψε στην οικογένειά της εκείνο το βράδυ.
Οκτώ χρόνια δικαστήρια, για να γίνει μία δίκη…
Η δίωξη εναντίον του Μπράιαν Ντέιβιντ Μίτσελ διήρκεσε για χρόνια, επειδή έπρεπε να γίνουν ψυχιατρικές αξιολογήσεις, ώστε να κριθεί η ικανότητά του να δικαστεί.
Τελικά, στις 10 Δεκεμβρίου 2010, περισσότερα από οκτώ χρόνια μετά την απαγωγή, οι ένορκοι σε μια ομοσπονδιακή αίθουσα δικαστηρίου στο Salt Lake City τον έκριναν ένοχο για απαγωγή και κατ΄επανάληψη σεξουαλική κακοποίηση. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και η γυναίκα του σε 15 χρόνια πίσω από τα κάγκελα για τη συμμετοχή της στα εγκλήματα.
«Υπήρχαν στιγμές που ήταν δύσκολα, που ήμουν απογοητευμένη», είπε η Σμαρτ στο Fox 13 News. «Η δίκη, η υπόθεση, οι νομικές και δικαστικές διαδικασίες ήταν πολύ απογοητευτικές. Θύμωνα πολύ και σκεφτόμουν: «Πότε επιτέλους θα τελειώσει αυτό;»».
Η Μπαρζί, η γυναίκα του Μίστελ, αν και καταδικάστηκε σε 15 χρόνια κάθειρξη, αποφυλακίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 και τώρα ζει στην ίδια πόλη με την Ελίζαμπεθ, παρά τις εκκλήσεις της προς το συμβούλιο αποφυλάκισης να μην την αφήσει ελεύθερη και να μην ζει στην ίδια πόλη…
Η ζωή μετά
Η Σμαρτ κατάφερε να επιστρέψει σε μια σχετικά φυσιολογική ζωή λίγο μετά την επιστροφή της στην οικογένειά της. Λίγες εβδομάδες μετά την επιστροφή της, πήγε με την οικογένειά της στον καταυλισμό όπου την είχε πάει ο Μίτσελ εννέα μήνες πριν.
«Ένιωσα υπέροχα. Ένιωσα θριαμβεύτρια. Δεν νομίζω ότι αξίζει να αφιερώσουμε χρόνο στο παρελθόν», πρόσθεσε. «Δεν είναι κάτι που το σκέφτομαι. Αν νιώσω ότι θέλω να ξαναπώ την ιστορία μου σε κάποιον, θα το κάνω. Αλλά δεν χρειάζεται. Δεν το συζητώ πολύ, πραγματικά δεν με νοιάζει να το συζητήσω.»
Επέστρεψε σύντομα στο σχολείο της και συνέχισε τις αγαπημένες της δραστηριότητες.
Μετά την αποφοίτησή της το 2006, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Brigham Young για να σπουδάσει μουσική. Επιπλέον, έγινε ακτιβίστρια για λογαριασμό επιζώντων από απαγωγές και παιδιών θυμάτων βίας και σεξουαλικής κακοποίησης, αφηγούμενη την ιστορία της σε συνεντεύξεις με την Oprah Winfrey και τελικά έγινε γνωστή δημόσια ομιλήτρια.
Βοήθησε επίσης στη συγγραφή του εγχειριδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών το 2008 για επιζώντες απαγωγής, με τίτλο: You Are Not Alone: The Journey From Abduction to Empowerment (μτφ. «Δεν είσαι μόνος: Η διαδρομή από την απαγωγή στην απόκτηση Δύναμης») .
Η Σμαρτ το 2011 ίδρυσε το Elizabeth Smart Foundation, του οποίου σκοπός είναι να στηρίξει παιδιά και να παρέχει πόρους και υποστήριξη σε θύματα απαγωγών και σεξουαλικής κακοποίησης και τις οικογένειές τους.
Εκείνη τη χρονιά, ήταν ειδική ανταποκρίτρια για το ABC News για υποθέσεις αγνοουμένων και απαγωγών παιδιών. Τον Οκτώβριο του 2013, η Σμαρτ κυκλοφόρησε τα απομνημονεύματα με τίτλο My Story, με όλες τις φρικτές δοκιμασίες που αντιμετώπισε όσο την είχαν αιχμάλωτη.
Αν και η ιστορία της εμβαθύνει στην απάνθρωπη μεταχείριση από τους απαγωγείς της, η Σμαρτ λέει πως έγραψε το βιβλίο ως μια μορφή «κλεισίματος» αυτού του κεφαλαίου. «Θέλω οι άνθρωποι να ξέρουν ότι είμαι ευτυχισμένη στη ζωή μου αυτή τη στιγμή», είπε στο Associated Press.
Πάνω από μια δεκαετία τώρα εργάζεται για την καταπολέμηση της θυματοποίησης και την εκμετάλλευση των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης.
«Όταν βλέπεις κάποιον μπροστά σου να σου λέει την ιστορία του και να τη ζει πραγματικά για σένα, καθώς σου λέει αυτό που βίωσε , και το πώς αυτές οι ενέργειες έχουν επηρεάσει την υπόλοιπη ζωή του, η συναισθηματική σχέση που δημιουργείται κάνει τη διαφορά. Κάνει τεράστια διαφορά», επεσήμανε.
Η Σμαρτ έγραψε στο Instagram την ημέρα της επετείου των 20 χρόνων από την απαγωγή της: « 20 χρόνια! Συνήθως δεν θυμάμαι την επέτειο της ημέρας που με απήγαγαν πάρα πολύ, τείνω να επικεντρώνομαι περισσότερο στην ημέρα που σώθηκα, αλλά τα 20 χρόνια μου φαίνονται μεγάλη υπόθεση», έγραψε. «Θυμάμαι κάποτε που δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να πω καν «πριν από 20 χρόνια», αλλά να, είμαι εδώ.
Και δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι καλύτερο γι αυτή τη μέρα από το να αναγνωρίσω πόσο μακριά έχω φτάσει και όχι μόνο εγώ αλλά όλοι όσοι με βοήθησαν και έγιναν πρωτοπόροι στην υπόθεση κατά της σεξουαλικής εκμετάλλευσης σε όλες τις μορφές της».
Η Σμαρτ ολοκλήρωσε τη δημοσίευση ευχαριστώντας τους followers της για την «υποστήριξη, την καλοσύνη και την αγάπη» τους όλα αυτά τα χρόνια.«Ποτέ δεν θα μάθετε πόσο πολλά σήμαιναν για μένα και με βοήθησαν να προχωρήσω, να ανακτήσω τη ζωή μου και να βρω την ευτυχία», έγραψε.