Το πότε κάποιος κρυώνει εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: φυλο, ηλικία, μεταβολισμός.Ενώ μερικοί από αυτούς είναι αμετάβλητοι, άλλοι μπορούν να επηρεαστούν και το σώμα μπορεί να γίνει πιο ανεκτικό στο κρύο.
Μία λύση ίσως είναι η εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα, η ευαισθησία μας στο κρύο κάθε χρόνο εκπαιδεύεται εκ νέου, ούτως ή άλλως, λόγω της αλλαγής των εποχών.
«Αν έχουμε 13 ή 14 βαθμούς τον Απρίλιο, το βρίσκουμε ζεστό και βγαίνουμε έξω χωρίς μπουφάν. Εάν οι θερμοκρασίες πέφτουν στους 13 ή 14 βαθμούς το φθινόπωρο, παγώνουμε», λέει ο Ραλφ Μπράντες, καθηγητής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Γκαίτε της Φρανκφούρτης. Το σώμα μας προσαρμόζεται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
«Αυτή η προσαρμοστικότητα μπορεί τώρα να χρησιμοποιηθεί για να αισθάνεστε άνετα σε ένα διαμέρισμα με λιγότερη θέρμανση», σχολιάζει η Deutsche Welle. Μια πιο μακροπρόθεσμη αύξηση της ανοχής στο κρύο είναι δυνατή μέσω της τακτικής (και ιδανικά καθημερινής) έκθεσης, λέει ο Τόμας Κορφ, καθηγητής στο Ινστιτούτο Φυσιολογίας και Παθοφυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.
«Το βλέπουμε, για παράδειγμα, σε άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους. Συνήθως κινούνται περισσότερο, γι’ αυτό πιθανώς έχουν περισσότερους μύς και υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό». Επίσης έχουν προσαρμόσει ασυνείδητα τη συμπεριφορά τους: «Κάποιος που εργάζεται πολύ έξω πιθανότατα αλλάζει και τη διατροφή του επειδή ένας αυξημένος βασικός μεταβολικός ρυθμός απαιτεί περισσότερες θερμίδες».
Συνολικά, αυτό βελτιώνει την ικανότητα του σώματος να αντιλαμβάνεται τις ψυχρές θερμοκρασίες ως ευχάριστες. Από την άλλη πλευρά, ο Κορφ δεν συμβουλεύει να αποκτήσει κανείς ένα προστατευτικό στρώμα λίπους.
Το λευκό σωματικό λίπος είναι κάτι διαφορετικό από το πραγματικά προστατευτικό υποδόριο λίπος. «Φυσικά, το λευκό σωματικό λίπος έχει επίσης μονωτική δράση, αλλά μόνο εκεί που βρίσκεται».
Ωστόσο, υπάρχει και το καφέ λίπος, το οποίο παλαιότερα θεωρούνταν ότι υπήρχε μόνο στα βρέφη. Αντίθετα, οι ενήλικες έχουν επίσης αυτόν τον τύπο λιπώδους ιστού, ο οποίος λειτουργεί σαν το σύστημα θέρμανσης του ίδιου του σώματος – αν και συνήθως μόνο σε μικρές ποσότητες.
Τα μωρά, που δεν έχουν ακόμα αρκετούς μύς για να παράγουν αρκετή θερμότητα και είναι πολύ πιο ευαίσθητα στο κρύο, χρειάζονται καφέ λίπος για να διατηρήσουν τη θερμοκρασία του πυρήνα τους.
Μελέτες δείχνουν ότι τα ψυχρά ερεθίσματα μπορούν να αυξήσουν την αναλογία του καφέ, θερμαινόμενου λίπους στους ενήλικες. Ωστόσο, η έρευνα για αυτό δεν είναι ακόμη σε ένα τελικό στάδιο, εξηγεί ο Κορφ.
Είναι σαφές ότι ακόμη και μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά μπορούν να κάνουν τη διαφορά στο να είναι κανείς λιγότερο ευαίσθητος στο κρύο: «Μπορεί να βοηθήσει να μην οδηγείς μέχρι το γραφείο με το αυτοκίνητο, αλλά να περπατάς το τελευταίο χιλιόμετρο ή να παίρνεις εξαρχής το ποδήλατο».
Εάν θέλετε να προκαλέσετε περισσότερο τον εαυτό σας, μπορείτε σταδιακά να συνηθίσετε τα ντους με εναλλαγές στη θερμοκρασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, λέει ο φυσιολόγος. Σύμφωνα με μια ολλανδική μελέτη, αυτό φαίνεται να έχει και θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Αλλά κάθε προσαρμογή έχει τα όριά της, επίσης επειδή μεγάλο μέρος της αντίληψης του κρύου εξαρτάται από παράγοντες που δεν μπορούν να αλλάξουν. Περίπου 37 βαθμοί είναι η θερμοκρασία που θέλει να διατηρήσει το σώμα μας με κάθε κόστος.
Οι υποδοχείς στο δέρμα μας μετρούν συνεχώς, αν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μας αποκλίνει από αυτό. Όταν κάνει κρύο, ασυναίσθητα «μαζεύουμε», για να μειώσουμε την επιφάνειά μας και έτσι να εκπέμπουμε λιγότερη θερμότητα.
Οι γυναίκες συχνά τείνουν να κρυώνουν περισσότερο. «Οι άνδρες, από την άλλη πλευρά, έχουν συνήθως υψηλότερο ποσοστό μυϊκής μάζας, παχύτερο δέρμα και καλύτερη αναλογία επιφάνειας προς όγκο», εξηγεί ο Κορφ. Παίζει ρόλο και η ηλικία. «Κατά κανόνα, οι νεαροί ενήλικες αντιμετωπίζουν καλύτερα τις χαμηλές θερμοκρασίες επειδή έχουν υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό».
Παρά την προσαρμοστικότητα μας, η αντίληψη της θερμοκρασίας παραμένει ατομική, τονίζει ο καθηγητής, αναφερόμενος στον νέο κανονισμό εξοικονόμησης ενέργειας, βάσει του οποίου πολλά γραφεία θα θερμαίνονται μόνο στους 19 βαθμούς από την 1η Οκτωβρίου:
«Υπάρχουν άνθρωποι που σε τέτοιες θερμοκρασίες έχουν δύσκαμπτα δάχτυλα, δεν μπορούν να πληκτρολογήσουν, ενώ άλλοι χάνουν την συγκέντρωση τους. Όλα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση». Γενικοί κανονισμοί όπως αυτοί δεν λαμβάνουν υπόψη την ατομική ευαισθησία, επικρίνει ο Κορφ. «Οπότε από επιστημονικής απόψεως, είναι ανοησίες».