Δεδομένου ότι στα αυτοκίνητα οι ζώνες ασφαλείας σώζουν ζωές, στα τρενά γιατί λάμπουν δια της απουσίας τους;
Στα αυτοκίνητα οι ζώνες ασφαλείας είναι υποχρεωτικές, θωρακίζοντας τους επιβάτες σε περίπτωση ενός τροχαίου ατυχήματος.
Αυτός ο σωτήριος μηχανισμός είναι επίσης υποχρεωτικός στα αεροπλάνα. Στα τρένα, όμως, γιατί δεν υπάρχουν ζώνες ασφαλείας;
Πρόκειται για ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει έντονα τους ειδικούς σε θέματα ασφαλείας τα οποία αφορούν τις χερσαίες μεταφορές και επανέρχεται με μεγάλη ένταση κάθε φορά που συμβαίνει ένα δυστύχημα πάνω σε ράγες.
Η συντριπτική πλειονότητα, ωστόσο, των ερευνών καταλήγουν ότι σε περίπτωση σύγκρουσης ή εκτροχιασμού ενός συρμού, οι ζώνες όχι μόνο δεν θα προστάτευαν τους επιβάτες, αλλά θα αποτελούσαν και αιτία απώλειας περισσότερων ζωών.
Μία από τις πιο ενδελεχείς έρευνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας διήρκησε πέντε χρόνια (δείτε την εδώ) και διεξήχθη από το Συμβούλιο Ασφάλειας και Προτύπων Σιδηροδρόμων της Βρετανίας (2007), το οποίο μελέτησε έξι σιδηροδρομικά ατυχήματα που σημειώθηκαν μεταξύ 1996 και 2004.
Αρχικά, μία προσομοίωση σύγκρουσης τρένου με ανδρείκελα που «φορούσαν» ζώνες που αγκαλιάζουν τη μέση (βλ. αεροπλάνα) έδειξε ότι τα ανδρείκελα περιστράφηκαν με τέτοια δύναμη που οι σοβαροί τραυματισμοί στον αυχένα ήταν αναπόφευκτοι.
Όταν χρησιμοποιήθηκαν ζώνες τριών σημείων, τα αποτελέσματα ήταν πιο ενθαρρυντικά, μιας και κατάφεραν να συγκρατήσουν τους επιβάτες στη θέση τους.
Στον αντίποδα, η ενσωμάτωση τέτοιους είδους ζωνών απαιτεί αλλαγές στον σχεδιασμό των καθισμάτων ώστε να καταστούν πιο άκαμπτα. Ένα άκαμπτο κάθισμα, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρο σε περίπτωση που προσκρούσει σε αυτό ένας επιβάτης ο οποίος δεν κάνει χρήση της ζώνης ασφαλείας.
Ακόμα, όμως, και αν όλοι φορούσαν ζώνες ασφαλείας, η έρευνα έδειξε ότι οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές θα ήταν μεγαλύτερες. Ειδικότερα, στα έξι ατυχήματα που εξετάστηκαν από το Συμβούλιο Ασφάλειας και Προτύπων Σιδηροδρόμων της Βρετανίας, τη ζωή τους έχασαν συνολικά 11 άνθρωποι.
Το υπολογιστικό σύστημα μοντελοποίησης, ωστόσο, έδειξε ότι αν φορούσαν ζώνες όλοι οι επιβάτες, ο αριθμός των νεκρών θα έφτανε τους 88, δηλαδή θα ήταν οκτώ φορές μεγαλύτερος.
Ο λόγος έγκειται στο εξής: Οι επιβάτες θα συγκρατούνταν στη θέση τους, αλλά η συγκράτησή τους στο κάθισμα θα μείωνε αισθητά τον χώρο επιβίωσης (Loss of survival space). Η έρευνα, λοιπόν, καταλήγει ότι οι ζώνες ασφαλείας στα τρένα όχι μόνο δεν παρέχουν δίχτυ ασφαλείας στους επιβάτες, αλλά είναι πιθανό να αποτελέσουν αιτία θανάτου.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι μία ακόμη αιτία της έλλειψης ζωνών ασφαλείας στα τρένα είναι ότι αυτά, λόγω της μεγάλης μάζας τους επιβραδύνουν πολύ πιο αργά απ’ ό,τι τα υπόλοιπα οδικά μέσα, και ως εκ τούτου, σε περίπτωση ενός φρεναρίσματος εκτάκτου ανάγκης, οι επιβάτες δεν θα μετακινηθούν από τη θέση τους με μεγάλη ορμή.
Τέλος, οι ειδικοί συμφωνούν ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για τη βελτίωση της ασφάλειας στα τρένα, όπως είναι η αντικατάσταση των ελαττωματικών γραμμών, η ενσωμάτωση του συστήματος Θετικού Ελέγχου Αμαξοστοιχίας (PTC) που επιβραδύνει τα τρένα αν πηγαίνουν πολύ γρήγορα, αλλά και των συστημάτων σηματοτοδότησης-τηλεδιοίκησης.