Μήπως το Ozempic πρέπει «να προστεθεί στο νερό» για να το παίρνουμε όλοι;
Τέτοιου είδους ερωτήσεις θέτουν συνήθως οι γιατροί αστειευόμενοι, κάθε φορά που μία νέα κατηγορία φαρμάκων αρχίζει να αποδεικνύεται αποτελεσματική για την αντιμετώπιση παθήσεων που πλήττουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Οι καρδιολόγοι παλαιότερα έκαναν παρόμοια αστεία για τις στατίνες, που έχει διαπιστωθεί ότι μειώνουν τη χοληστερόλη και προλαμβάνουν την εμφάνιση καρδιακών νόσων.
Σήμερα, το Ozempic και άλλα φάρμακα τύπου GLP-1 για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας εμφανίζονται ευεργετικά για ολοένα περισσότερες χρήσεις, πέραν της πιο συνηθισμένης, για την απώλεια βάρους και τη θεραπεία του διαβήτη.
Καρδιακές, νεφρικές και ηπατικές παθήσεις, άπνοια ύπνου, αρθρίτιδα, νόσος Αλτσχάιμερ, εθισμός στο αλκοόλ, ακόμη και γήρανση είναι κάποιες από αυτές.
Για την επιβεβαίωση της ευεργετικής επίδρασής τους, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες, ωστόσο, εάν αυτή η εντυπωσιακή πορεία των εν λόγω φαρμάκων συνεχιστεί, οι γιατροί επισημαίνουν ότι εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι θα ωφεληθούν – ίσως ακόμη και το ένα τρίτο του πληθυσμού ή η πλειονότητα των ενηλίκων.
Οι ειδικοί προειδοποιούν παράλληλα για τον κίνδυνο χορήγησης φαρμάκων τύπου GLP-1 σε άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις από ιατρικής άποψης, επειδή θα μπορούσε να προκαλέσει υποσιτισμό.
Θα πρέπει να βρεθούν τρόποι για να προφυλαχθούν από την υπερβολική απώλεια βάρους άτομα που δεν είναι υπέρβαρα, ίσως με ειδικές δίαιτες, επισημαίνουν οι ειδικοί.
Τα σκευάσματα για την απώλεια βάρους — Wegovy, Mounjaro και Zepbound — «μιμούνται» τις φυσικές εντερικές ορμόνες. Τα φάρμακα προάγουν την παραγωγή ινσουλίνης, η οποία βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Μειώνουν την όρεξη και κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται χορτάτοι πιο γρήγορα όταν τρώνε, βοηθώντας τα υπέρβαρα άτομα να χάσουν πολλά κιλά.
Μόνο στην περίπτωση παθήσεων όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία, ο επιλέξιμος πληθυσμός ασθενών είναι τεράστιος. Περισσότεροι από 100 εκατομμύρια Αμερικανοί ενήλικες — ή το 40% του συνολικού πληθυσμού — υποφέρουν από παχυσαρκία.
Περίπου 38 εκατομμύρια πάσχουν από διαβήτη. Πολλά από τα αποδεδειγμένα και πιθανά οφέλη των φαρμάκων σχετίζονται με την επίδρασή τους στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η απώλεια βάρους ανακουφίζει από την υπνική άπνοια. Επίσης, μειώνει την πίεση στις αρθρώσεις, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας.
Ωστόσο, είναι επίσης πιθανό κάποια οφέλη να μην σχετίζονται με την απώλεια βάρους, αλλά με την αντιφλεγμονώδη δράση των εν λόγω σκευασμάτων.
Οι γιατροί επισημαίνουν πως τα φάρμακα τύπου GLP-1 βοηθούν στην ψωριασική αρθρίτιδα, αυτοάνοση πάθηση που προκαλεί πόνο στις αρθρώσεις και δερματικά εξανθήματα. Κάτι που επιτυγχάνεται μέσω απώλειας βάρους, αλλά και μέσω περιορισμού της φλεγμονής.
Οι γιατροί βλέπουν επίσης αποτελέσματα στη θεραπεία ατόμων με ηπατικές παθήσεις. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine τον Απρίλιο διαπίστωσε ότι η σεμαγλουτίδη, το κύριο συστατικό του Ozempic και του Wegovy, είχε αποτελέσματα σε ασθενείς με τέτοιου είδους παθήσεις.
Αλλος τομέας που εξετάζεται: η νόσος Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές διαπιστώνουν πιθανές νευροπροστατευτικές επιδράσεις, επιβραδύνοντας την απώλεια όγκου εγκεφάλου. Η Novo Nordisk διεξάγει δοκιμή Φάσης 3 για την επίδραση της σεμαγλουτίδης σε ασθενείς με πρώιμο Αλτσχάιμερ.
Περίπου 137 εκατομμύρια Αμερικανοί ενήλικες – περισσότεροι από τους μισούς στον συνολικό πληθυσμό – είναι επιλέξιμοι για θεραπεία με σεμαγλουτίδη, εξαιτίας διαβήτη τύπου 2, υπερβολικού σωματικού βάρους ή καρδιαγγειακής νόσου, εκτιμούν οι ερευνητές σε δημοσίευση στο JAMA Cardiology πέρυσι.
Συγκριτικά, περίπου 82 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ είναι επιλέξιμοι για στατίνες.
Ωστόσο, μόνο ένα κλάσμα των επιλέξιμων λαμβάνει επί του παρόντος θεραπεία – περίπου 8,3 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ φέτος. Το ποσοστό του επιλέξιμου πληθυσμού που λαμβάνει GLP-1 εκτός των ΗΠΑ είναι ακόμη μικρότερο.
«Ο ρυθμός χορήγησης φαρμάκων για την απώλεια βάρους είναι εξαιρετικά αργός σε σχέση με την αγορά στην οποία απευθύνεται», σύμφωνα με αναλυτές της TD Cowen.
Κάποια άτομα σαφώς δεν πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακα. Ατομα με ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς ή με όγκους σε κεφάλι και τράχηλο δεν πρέπει να τα λαμβάνουν, επειδή μελέτες έδειξαν ότι τα φάρμακα προκάλεσαν παρόμοιους όγκους σε αρουραίους.
Κάποιοι γιατροί διστάζουν να τα συνταγογραφήσουν σε άτομα με ιστορικό παγκρεατίτιδας, επειδή ασθενείς που λαμβάνουν τα σκευάσματα έχουν εμφανίσει τη συγκεκριμένη πάθηση. Επιπλέον, οι ιατροί αποφεύγουν να τα συνταγογραφήσουν για την απώλεια βάρους για αισθητικούς λόγους, εάν δεν υπάρχουν άλλες ιατρικές παθήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η χρήση των φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας αναμένεται να αυξηθεί. Οι αναλυτές της Morgan Stanley εκτιμούν ότι μέχρι το 2035, ο αριθμός των Αμερικανών που θα τα χρησιμοποιούν μόνο για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας θα αυξηθεί σε περίπου 29 εκατομμύρια. Ακόμη και αυτός ο αριθμός θα αντιπροσώπευε ποσοστό μόλις 20% του επιλέξιμου πληθυσμού.
Τα χαμηλά ποσοστά χρήσης τους οφείλεται στο ότι τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας είναι ακριβά. Οι τιμές καταλόγου ανέρχονται σε πάνω από 1.000 δολάρια το μήνα, πολλά ασφαλιστικά προγράμματα δεν τα καλύπτουν και ακόμη και οι τιμές με έκπτωση από τον κατασκευαστή ανέρχονται σε αρκετές εκατοντάδες δολάρια το μήνα.
Η ανεκτικότητα στα σκευάσματα μπορεί επίσης να αποτελεί εμπόδιο σε ευρύτερη χρήση. Κάποιοι ασθενείς τη διακόπτουν επειδή υποφέρουν από γαστρεντερικές παρενέργειες.
Επιπλέον, οι δύο κύριοι κατασκευαστές, Lilly και Novo, μόλις πρόσφατα κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις αυξάνοντας την παραγωγή. Ωστόσο, απέχουν ακόμη πολύ από το να πετύχουν επαρκείς ποσότητες για μεγαλύτερα ποσοστά τόσο του τρέχοντος όσο και του μελλοντικού επιλέξιμου πληθυσμού.
Περισσότερες μελέτες θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Ηδη οι εταιρείες αναπτύσσουν νεότερα σκευάσματα που προσφέρουν μεγαλύτερη απώλεια βάρους, καθώς και χάπια που μπορεί να είναι ελκυστικά σε ασθενείς που δεν τους αρέσουν οι ενέσιμες θεραπείες.